Droogte in oostelijk Nederland
In het oosten van Nederland is sinds een aantal jaren regelmatig sprake van droogte. Door de ligging op hoge zandgronden is het er lastig om water vast te houden (het ‘loopt’ snel weg) en aan te voeren (‘je krijgt het er lastig naartoe’). Door de droogte hebben boeren te maken met teruglopende gewasopbrengsten en verdrogen natuurgebieden. Deels kunnen boeren de meteorologische neerslagtekorten compenseren door grondwater op te pompen en gewassen te beregenen, maar het gevolg daarvan is dat de grondwaterstanden nog verder wegzakken. Waterschap Rijn & IJssel, als waterbeheerder in het oosten van Gelderland, probeert een goede afweging te maken tussen natuur- en landbouwbelangen en streeft naar een toekomstbestendig grondwaterbeheer.
Een centraal dashboard voor meer inzicht
Een eerste stap om voor de lange termijn een oplossing te vinden voor de droogteproblematiek is helder inzicht in de actuele situatie, zodat beleidsmakers ondersteund worden met informatie op het juiste detailniveau. Informatie over de grondwaterstanden had het waterschap al, maar gedetailleerd inzicht over bodemvocht ontbrak. Er was daarom behoefte aan een ruimtelijk beeld van de uitdroging van de wortelzone; grofweg de bovenste anderhalve meter van de bodem waar planten hun vocht uit onttrekken. StellaSpark en Moisture Matters hebben daarom samen met Waterschap Rijn & IJssel alle relevante data bij elkaar gebracht. Met het Nexus digital twin platform worden alle datastromen realtime geïntegreerd tot een inzichtelijk datamodel waarop analyses gedaan kunnen worden. Zo beschikt Nexus bijvoorbeeld over geavanceerde datafusie-functionaliteit waarmee neerslagradarbeelden worden gebruikt of interpolaties van beschikbare historische en realtime neerslagmetingen van het waterschap, KNMI en DWD (Duitse meteorologische dienst). Door deze combinatie van bronnen is het mogelijk om ver terug te gaan in de tijd (tot de jaren ’50), zodat de huidige droogte ook vergeleken kan worden met historische gebeurtenissen.
FluxPark als realtime hydrologisch model
De meteorologische observaties vormen samen met gedetailleerde bodemkaarten en landgebruiksdata (BRP) input voor een hydrologisch rekenmodel, genaamd FluxPark, dat op dagbasis de hoeveelheid bodemvocht en droogtestress voor verschillende gewastypen doorrekent. FluxPark is in staat om op 250 meter resolutie de droogte inzichtelijk te maken. De rekenmodel-resultaten worden realtime vergeleken met bodemvochtmetingen in het veld die ook in FluxPark zijn in te zien. Bovendien doet het model operationele voorspellingen voor de komende 7 dagen.
Een deel van de rekenresultaten is door het brede publiek online te raadplegen via het dashboard ‘Weer & Water’ van het waterschap. Bijzonder is dat de resultaten tot 75 jaar teruggaan in de tijd; waardoor de droogtes van afgelopen jaren in een historische context geplaatst kunnen worden. Bovendien worden de resultaten dagelijks ververst op basis van de laatste metingen, waardoor je altijd naar de meest recente informatie kijkt.
De Nexus-FluxPark simulaties geven hydrologen én burgers binnen het waterschap eenduidig inzicht in de droogte en vormen daardoor een goede basis om de komende jaren knelpunten in het watersysteem te identificeren en het waterbeheer te optimaliseren. Het publieke deel van het dashboard is hier te bekijken.